Çocukların birçoğu anadillerini öğrenirken belli bir kekemelik yaşarlar ve bu durum geçicidir. Ama çocuğun yaş ve dil becerileri açısından uygun olmayan ve zamanla geçmeyen kekemelik durumları; “kekeleme” ya da “çocuklukta başlayan akıcılık bozukluğu” olarak tanımlanır.
Kekemelik Nedir?
Kekemelik; konuşma akışında, ritminde, ses birimlerinin çıkarılmasında ve anlaşılmasında yaşanan bir bozukluktur. Bu durum kişinin yaş ve dil becerilerine uygun değildir, zamanla geçmez, sık sık yaşanır ve konuşmanın akıcılığını bozar. Ancak bu demek değildir ki çocuğun kekelemediği hiçbir an yoktur; aksine kekeme çocuklar da kendilerini gayet güzel anlattığı, şarkı söylediği vs. anlara sahiptir. Kekemeliğin Belirtileri Nelerdir?
- Hece yinelemeleri
- Ses uzatmaları
- Sesli ya da sessiz duraklamalar
- Dolambaçlı konuşmalar
- Sözcükleri gerginlikle çıkarmak
- Tam sözcük yinelemeleri
- Sözcük içinde ara vermeler
- Ağız ve çene kaslarının titremesi
- Seste yükselme
- Zorlanış ve çabalama (gözlerini kırpma, kafasını sallama)
Kısacası birçok çocuk kelimeleri tekrarlar ama kekeme bir çocuk kelimeleri söylerken belirgin bir biçimde mücadele verir.
Kekemeliğin nedenleri nelerdir?
Kekemeliğin sebepleri; beynin sinirsel yapısı, konuşma kaslarının yarattığı zorluklar, beynin konuşmayı düzenleme evrelerindeki bozukluklar ve kalıtımsal sorunlardır.
Bazen de çocuğun hayatında gerçekleşen ani durumlar -örneğin kardeş doğması, ani bir ölüm, anne-baba boşanması gibi- çocukların kekelemesine sebep olabiliyor.
Yaygın bilinenin aksine; anne-babaların çocuğu dinlememesi, onu bölmesi, çocuğa göre çok hızlı ve anlaşılmayacak şekilde konuşması, sürekli çocuğun konuşmasını düzeltmesi gibi durumlar kekemeliğin bir sebebi değildir. Ama yaşanan bir kekemelik sorunu varsa anne-baba tutumları kekemeliğin artmasına sebep olacaktır. Daha geniş anlamda psikolojik faktörler kekemeliğin sebebi olmasa da kekemelik için tetikleyici ya da şiddetlendirici bir etkisi olabilir.
Kekemelik Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Kekeleme sorunu konuşmak ile ilgili kaygıya sebep olur ve iletişimde kısıtlılıklar yaşatır. Hatta çocuk kekelemesi sebebiyle sosyal ortamlardan ya da konuşmaktan kaçınmaya başlayabilir. Yani konuşmada yaşanan akıcılık sorunu, çocuğu sosyallik açısından etkileyebiliyor. Daha az toplumsal katılım gösteren çocuk, okul başarısında da sorunlar yaşayabiliyor. Bunların hepsine geniş bir pencereden bakınca ise psikolojik sorunların yaşanma ihtimalinin yüksek olduğunu görürüz.
Kekeleyen Çocuğa Nasıl Davranmalıyım?
- Çocuğunuzun konuşmasını bölmeden dinleyin.
- Çocuğunuz kekelediği zamanlarda cümleyi onun yerine tamamlamayın, sözcük eklemeyin. Kendi düşüncelerini kendi sözcükleriyle ifade etmelerine izin verin.
- Çocuğunuzla konuşurken yavaş, telaşsız ve sakince konuşun.
- Çocuğunuzla konuşurken “sakin ol”, “yavaşla”, “rahat ol”, “konuşmadan önce düşün” gibi önerilerde bulunmayın çünkü bunlar çocuğu daha çok strese sokacaktır.
- Çocuğunuzun nasıl söylediğinden ziyade, ne söylediğine odaklanın.
- Çocuğunuzla konuşurken kendi beden dilinize dikkat edin; onun ağız ve dudak hareketlerini izlemeyin, göz teması kurun.
- Çocuğunuza cevap vermeden 2 saniye bekleyin. Böylelikle konuşmanın akışı yavaşlayacak ve çocuğunuz sakinleşecektir.
- Çocuğunuza her gün en az 5 dakikanızı, sakin ve yavaş bir biçimde konuşmaya ayırın, sohbet edin.
- Çocuğunuza değer verdiğinizi bilmesini sağlayın.
Kekemeliğin Tedavisi Var Mıdır?
Evet, kekemeliğin tedavisi mümkündür, çocuklar tedavi ile kekemeliği yenerler. Kekemelik fark edildiği zaman uzman yardımı alınmalıdır. Ne kadar erken tedaviye başlanırsa o kadar kolay olacaktır. Çünkü zaman geçtikçe kekelenen sözcüklere yenilerinin eklenmesi tedaviyi zorlaştırabilir.
Peki, kekemeliğin tedavisi için hangi uzmana başvurmalısınız? Bu sorunun cevabı çocuğunuzun yaşadığı probleme bağlıdır. Örneğin çocuğunuz yaşadığı bir olay neticesinde aniden kekelemeye başladıysa bilişsel davranışçı psikoterapistler ile iletişime geçmeniz önerilir. Bu terapide çocuğun hayatında nelerin değiştiği ele alınır ve o olaya ilişkin terapi uygulanır. Ani değil de yavaş yavaş oluşan bir kekemelik söz konusuysa, dil ve konuşma terapisti ile çalışmalısınız.
Çocuğunuzun kekemelik sorunuyla ilgili daha detaylı konuşup ona nasıl davranmanız konusunda profesyonel destek almak için ya da çocuğunuzu BDT yönelimli bir psikoterapiye başlatmak için Terapi Koltuğu uzmanlarıyla görüşme başlatabilirsiniz.
